Dlaczego średniowiecze zostało nazwane ,,wiekami średnimi" przez ludzi renesansowych? Czy aż tak pogardliwe określenie w pełni wyrażało to, z czym wiążemy tę epokę? Na te pytania nie odpowiedział nam autor pozycji, którą chcę dziś zrecenzować. ,,Odrzucony obraz" C.S. Lewisa to opowieść o tym, co powinno się wiedzieć o średniowieczu, oraz jego następcy – renesansie. Gwarantuję, że wielu nie uwierzy w to, co jest napisane w tej książce, a bez wątpienia zmieni swoje zdanie o tej ,,ciemnej” epoce.
Lewis jako wnikliwy znawca literatury i fascynat średniowieczem nie tylko z zawodu, ale i z zamiłowania, zabiera nas w podróż w czasie. Na własne oczy widzimy Model Wszechświata, który towarzyszy nam przez całą książkę. Kolejno widzimy układ planet, ich zadania, wpływ na Kosmos i ludzi. Profesor nie pisze tu rozpraw astrologicznych, ale po wypowiedzeniu swej nauki, płynnie przechodzi dalej. Jest tu mowa o Niebiosach, w których wbrew opiniom ludzi - żyją Inteligencje, różne istoty metafizyczne na czele ze znanymi nam Aniołami. W samym centrum znajduje się Bóg – Stwórca Wszechświata, Siła kierująca nim swą Miłością i odpowiedzialna za wszelkie procesy. Kłania nam się tu główny prąd epoki – teocentryzm, bez którego nie dałoby się mówić o średniowieczu. Sam Lewis zauważa tu, że taki Wszechświat był skończony, nie było w nic już na nic miejsca, a Model był niezwykle dokładny
i precyzyjny. Świadczy to o geniuszu ówczesnych. Ponadto Wszechświat nie jest cichą pustką, bowiem rozbrzmiewa w nim muzyka kosmosu (jakże to piękne i poetyckie porównanie... Lewis jest wprost genialny!)
Nie zapomniał też o czymś ważnym, a przynajmniej dla mnie – pasjonata fantastyki - czymś interesującym. Opisał Longaevi, jak nazwał elfów, driady i istoty metafizyczne zamieszkujące rzekomo ziemskie okolice. Przytacza historie ludzi średniowiecznych, którzy mieli rzekomo kontakt z tymi stworzeniami. Jako badacz nie tylko średniowiecza, ale także renesansu – pisze o występowaniu tych ,,zjaw” w literaturze tejże epoki. Ukazuje takie szczegóły, na które zwykły, a nawet bardzo wnikliwy czytelni nie zwrócił najmniejszej uwagi. Bo któż na przykład wie, że trzy czarownice z szekspirowskiego ,,Makbeta” mogły być nimfami (tak, mnie też to zdumiało)? Za chwilkę Profesor przytacza nam teorie, którymi można wytłumaczyć pochodzenie tych istot (ale to już wyraźne odniesienie do książki i zapoznania się samemu z tym ciekawym tematem). Autor pisze tak, że jesteśmy gotowi uwierzyć już w te elfy i cieszyć się z tego dualizmu świata.
Jest tu także opis ziemi z jej zoologią, ludźmi oraz nauką. Autor pisze także coś na temat teologii, ale nie w taki sposób, jak w swych ,,Czterech miłościach”, ,,Cudach”, czy chociażby ,,Chrześcijaństwie po prostu”. Tu te rozważania mają charakter badawczy, raczej poznawczy. Autor wyjaśnia tu poglądy średniowiecznych wynikające z Modelu i konfrontuje je ze swą niezwykle bogatą wiedzą naukowca, badacza, wykładowcy, miłośnika literatury, teologa z zamiłowania, ale przede wszystkim gorliwego chrześcijanina. Pisze też coś o nas – o naszej psychice
i temperamencie, który zależy zazwyczaj od określonej pory dnia. Nie jest to niewątpliwie książka mająca styl typowo naukowy, pisana w taki sposób, jakby autor chciał popisać się swą wiedzą, a przez swą pychę sprawić niezrozumienie u odbiorcy. Nie, Lewis jest inny. On dochodzi do swych wywodów powoli, tłumacząc stopniowo i będąc bardzo cierpliwym wobec swych odbiorców (którymi byli zazwyczaj studenci, bowiem książka powstała na podstawie jego wykładów uniwersyteckich). Prosty język jest tu tylko zaletą całej pracy.
,,Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej” to pozycja jasna
i klarowna, jednak nie do przeczytania w jeden wieczór. Aby zrozumieć każde słowo z tej skarbnicy wiedzy, należy czytać powoli, analizując dane fragmenty, dodając do nich swą refleksję.
Całość jest skarbnicą wiedzy o tych dwóch epokach, poglądach i myślach ludzi żyjących wtedy. Jest to myślę też coś więcej – dowiadujemy się wiele
o współczesnych. Widzimy tu nasze poglądy, twierdzenia o skonfrontowane 2 postawy: tamtych ludzi i nas. Książka wielokrotnie pokazuje jak mała jest nasza wiedza o średniowieczu. Obala także mit, że ,,ciemne” wieki były epoką anonimową (pisarzy
w książce jest wspomnianych tylu, że aż dziwne jest to, że taki fakt mógł się zachować do naszych czasów). Zapraszam do zapoznania się z tą pozycją. Za oknem zima i mróz, dni coraz krótsze, za pasem święta, wykorzystajmy ten czas na podróż w odległą przeszłość, od której jeszcze wiele moglibyśmy się nauczyć.
---------------------------
Ilustracje kolejno z:
1) http://brer-powerofbabel.blogspot.com/2009_06_01_archive.html2) http://www.letsbuyit.co.uk/product/22454614/literary-criticism/the-discarded-image-an-introduction-to-medieval-and-renaissance-literature-canto
3) http://booksthisyear.com/?cat=7
Twój tekst utwierdził mnie w przekonaniu, że po "Odrzucony obraz" powinienem sięgnąć. Początkowo niechętnie do tego podchodziłem, bo nie chciałem wybić sobie zęby na jego wywodach dotyczących literatury. Później zacząłem się coraz bardziej interesować, a teraz jestem miłośnikiem historii literatury. Nawet zacząłem planować kroki w przyszłość - pośrednio w tym kierunku.
OdpowiedzUsuńTeraz jestem na 100% pewny, że to książka dla mnie :-)
Warto sięgnąć, książka nie jest napisana bardzo banalnie prostym , zachowuje bowiem formę pracy naukowej, ale jest o wiele prostsza niż te współczesne książki uniwersyteckie itp. Jest bardzo zróżnicowana tematycznie i obejmuje wiele zagadnień. Ja też interesuję się literaturą, ale mnogość nazwisk sprawiła, że skupiłem się bardziej na życiu i poglądach tych epok. Jedna z lepszych książek Lewisa, nie brak tam też rozważań o religii, nie wiem czy w recenzji dobrze to ująłem, coś zapewne mają wspólnego ze stylem wymienionych przeze mnie książek. Zębów sobie nie połamiesz, wywody są momentami luźne i pisane charakterystycznym sposobem Lewisa. Wiele ciekawostek też pomaga. Lewis odsyła także do wielu książek, których część jest także wydana w Polsce. Polskie wydanie, to Znaku, jest bardzo dobre, ponieważ tłumacz wykonał kawał dobrej roboty, jest indeks nazwisk, indeks rzeczowy haseł i materiał od tłumacza - słowniczek autorów brytyjskich wymienionych w książce. Warto przeczytać, a nawet kupić, jeśli kogoś fascynuje średniowiecze i renesans.
OdpowiedzUsuńŁAŁ.
OdpowiedzUsuń