sobota, 29 stycznia 2011

Biały człowiek i Afryka

Dziś książka, której wcale nie trzeba kupować, aby przeczytać, ponieważ jest dostępna praktycznie w każdej bibliotece (a szczególnie w tej szkolnej). Ponadto należy do kanonu literatury światowej i jako lektura szkolna jest wymagana jej znajomość. Ale może już lepiej przejść do właściwej części recenzji.

Chcę dziś przedstawić utwór J. Conrada pt. ,,Jądro ciemności". Poznajemy czterech mężczyzn, którzy płyną jachtem. Jest wśród nich Prawnik, Księgowy i Marlow, który jest marynarzem. To właśnie ten ostatni jest tu głównym bohaterem. Ma tendencje do zamyślania się i dzielenia swymi refleksjami. Zaczyna opowiadać towarzyszom (a przy okazji i nam) jedną ze swych licznych przygód.

Marlow wyrusza do Afryki, gdzie zapoznaje się z kolonizacją Czarnego Lądu przez białych. Ma okazję zapoznać z warunkami panującymi na kontynencie, traktowaniem Murzynów i ich ciężką dolą. Nie są to wcale proste widoki. Męcząca i wyczerpująca praca, bicie niewolników, ciągle przewijająca się śmierć... i on – biały człowiek na Czarnym Lądzie. Tubylcy na jego widok uciekają, boją się tych ludzi. Czują ciągły strach po tym, jak ktoś zakłócił ich normalne życie i zaczął czynić tyle zła. Jest to wyraźna krytyka kolonizacji ludzi białych i ich podstępnych i bezlitosnych mechanizmów działania. Jeden z tych ludzi o imieniu Kurtz jest dyktatorem. Terroryzuje mieszkańców, wymierza im sprawiedliwość i sieje postrach. Czarni traktują go jak bożka, oddają mu kult. Jego poglądy są bezwzględne i wywołują wiele zła.

Conrad w książce ukazuje tragedię Murzynów na tle kolonizacji. To biali ludzie wchodzą z ,,butami” w życie Czarnych. Wywołują tam pogrom, wzbudzają skrajne emocje: począwszy od strachu, a zakończywszy na zmuszeniu do oddawania kultu. Czytelnik na własne oczy widzi ten ciężki los: cierpienie z głodu, przepracowanie i śmierć. Najbardziej pewnie ich boli zajęcie ojczyzny przez białych i ich kradzież skarbów takich jak np. kość słoniowa. Autor swą opowieść opiera na wielu obrazowych scenach. Jedną z nich może być widok ponabijanych na kije głów Murzynów. Byli to podobno buntownicy, których Kurtz kazał tak potraktować. Ich twarze podobno wyrażały strach i z w takich minach zastygły. Całości towarzyszą także przemyślenia głównego bohatera. Komentuje on cały czas całą rzeczywistość, będąc jednocześnie narratorem swej opowieści. Autor opiera swą opowieść na symbolach oraz kontrastach. I tak mamy tu: białego człowieka i czarnego, dobrego Marlowa i złego oraz bezwzględnego Kurtza. Conrad stwarza także specyficzny klimat mroku i ponurości, wielokrotnie używając słowa: ,,ciemność”.

Historia ciekawa, ale jest jedno ,,ale”. Napisana jest trudnym i wymagającym skupienia językiem. Budowa zdań i zastosowane słownictwo powodują, że książka nie jest prosta w czytaniu i odbiorze. Czytelnik musi przechodzić przez kolejne zdania i wydarzenia w sposób bardzo zaangażowany. Nie jest to z pewnością książką lekką i nadającą się do poduszki. Można mieć problemy z załapaniem wydarzeń i zrozumieniem wielu rzeczy. To, co wysnułem z tej książki, pochodzi z moich obserwacji, przypisów, dodatków do książki oraz opinii innych. Właśnie ta opinia wskazała, że wiele osób uznaje ,,Jądro ciemności” za pozycję ciężką.

Utwór jest trudny w odbiorze, a może lepiej gdy powiem: wymagający. Myślę, że warto się zapoznać z tą książką. Nie jest gruba (moja wersja miała ponad 70 stron), a przynajmniej każdy będzie mógł sobie wyrobić o niej zdanie. Mimo trudnego języka polecam tę książkę. Warto przeczytać właśnie dla tych scen, które mogą wstrząsnąć człowiekiem i dać mu do myślenia.

-----------------
Ilustracje pochodzą kolejno z:
1) http://www.greg.pl/lektury/8,293_Jadro-ciemnosci.html
2) http://mdkblog.wordpress.com/category/kartka-z-kalendarza/
3) http://www.poczytaj.pl/9910

2 komentarze:

  1. Ciekawe spostrzeżenia. Jednak, by recenzja była pełna, należy koniecznie wspomnieć o interpretacji tytułu. "Jądro ciemności" to nie tylko centrum Czarnego Lądu, na który trafiają biali. To także "ciemność" - zła strona każdego z nas, skrywana często głęboko w podświadomości i uaktywniająca się w sprzyjających okolicznościach. Widzimy to doskonale w zachowaniu Kurtza. Ten cywilizowany człowiek pojechał do Afryki, by szerzyć cywilizację, nieść "kaganek oświaty". Okazało się, że stał się katem, barbarzyńcą, gorszym od rdzennych mieszkańców Konga. Uaktywniło się drzemiące w nim zło.
    I jeszcze jedna kwestia - dość istotna, jak sądzę. To problem wzajemnego oddziaływania Kurtza (reprezentanta cywilizowanego świata) i Murzynów (reprezentujących pierwotną barbarzyńską siłę). On miał ich zmieniać, tymczasem to oni zmienili jego. Cywilizacja w konfrontacji z naturą przegrała.
    Mam nadzieję, że moje uwagi się przydadzą ;)
    Pozdrawiam, Aleex.

    OdpowiedzUsuń
  2. Uwagi się przydadzą i dziękuję za nie ;) Recenzję pisałem w nocy i jest w niej pełno powtórzeń (na co wcześniej nie zwróciłem uwagi), ale dobrze że nie jest to na ocenę ;) Dziękuję za odwiedziny bloga ;)

    darekpionki

    OdpowiedzUsuń

Labels

Literatura religijna (54) literatura niebeletrystyczna (48) Literatura polska (45) Literatura brytyjska (40) C.S.Lewis (14) różne (14) Edukacja (13) Literatura amerykańska (12) literatura niemiecka (12) literatura francuska (10) J.R.R.Tolkien (8) Literatura włoska (7) Literatura rosyjska (6) F.Dostojewski (5) Poezja (5) Sz. Hołownia (5) życzenia (5) G.Greene (4) Jan Twardowski (4) Konkursy (4) A.Christie (3) J.Bergoglio (3) Jan Paweł II (3) R. Kapuściński (3) literatura argentyńska (3) papież Franciszek (3) Akcje (2) G.K. Chesterton (2) Literatura islandzka (2) M.R. Starr (2) S.Żeromski (2) Stosiki książkowe (2) W.Szymborska (2) Z. Nałkowska (2) literatura skandynawska (2) A. Flegg (1) A.Camus (1) A.Grün (1) A.Seweryn (1) A.Szyszkowska-Butryn (1) Anton Rotzetter (1) B.Ciecierska-Zajdel (1) B.Rzepka (1) C.Duriez (1) C.Miriano (1) C.Randall (1) Ch. Voegel-Turenne (1) Ch.Tolkien (1) David C. Downing (1) E.Mańko (1) E.Orzeszkowa (1) E.Schmitt (1) E.Stachura (1) F.D.Maria (1) F.Hadjadj (1) F.Kafka (1) G. Orwell (1) Grzegorz Sokołowski (1) H.Carpenter (1) H.Hesse (1) J. Bergh (1) J.B. Smith (1) J.Badeni (1) J.Conrad (1) J.Fesch (1) J.K. Stefansson (1) J.Maas (1) J.P.P. Gallagher (1) J.Spillmann (1) J.Stranz (1) J.Witko (1) Josef Dirnbeck (1) K.Minge (1) K.Paterson (1) K.Sobczyk (1) Katyń (1) Kominek (1) L.Dorobczyński (1) L.Fanzaga (1) L.Kołakowski (1) L.Staff (1) M.Batterson (1) M.Behrer (1) M.Clayton (1) M.Gogol (1) M.Grzebałkowska (1) M.Konik-Korn (1) M.Legan (1) M.Majdan (1) M.P. Kozlowsky (1) M.Prokop (1) M.Stanzione (1) Muzyka (1) N. Minge (1) O.Pötzsch (1) Ochrona środowiska (1) P. Mathieu (1) P.Coelho (1) P.Krzyżewski i J.Zjawin (1) P.Thompson (1) Paul L. Maier (1) Piotr Gąsior (1) R.Bonneau (1) R.Kusy (1) Renata Chołuj (1) S. Sturluson (1) S.Clément (1) S.I. Witkiewicz (1) S.Mostue (1) S.Wyspiański (1) Smoleńsk (1) T. Tomczyk (1) T.J.Craughwell (1) T.Müller (1) T.Virgo (1) Teatr(u) (po)Świata (1) U.Orlev (1) V.Hribernig-Korber (1) W.Golding (1) W.Gombrowicz (1) W.Nigg (1) W.Sikes (1) W.Strehlow (1) Wielkanoc (1) Wywiad (1) X i XI Muza - czyli co piszczy w filmie (1) Z.Herbert (1) Z.Kaliszuk (1) dramat (1) literatura irlandzka (1) literatura izraelska (1) zapowiedzi (1) święta (1)

Zegar odwiedzin