Czy o religii można w sposób luźny? Kościół oczami Szymona Hołowni.

Książki religijne zazwyczaj kojarzą nam się z ciężkim językiem i pewną ,,niepopularnością". Zawsze w kręgu znajomych jakoś lepiej odbierane jest powiedzenie o tym, że czytało się właśnie nową powieść jakiegoś znanego pisarza, niż wspomnienie o jakiejś literaturze duchowej. Za sprawą kilku edycji programu ,,Mam Talent" odżyło nazwisko Szymona Hołowni, ludzie widzący kogoś skupionego na lekturze książek prezentera tego popularnego programu już nie robią ,,oczu jak 5 złotych" i są w stanie zaakceptować takie zainteresowania literackie. O książkach pana Hołowni słyszałem, o tematyce także, ale jakoś nie miałem niczego pod ręką. W sumie to nie lada zaskoczeniem było dla mnie to, że natrafiłem w katalogu jednej z miejskich bibliotek na kilka książek Hołowni. Po prostu nie spodziewałem się tego po swoim małym mieście. No i tak w moje ręce wpadł ,,Kościół dla średnio zaawansowanych". Po przyjściu do domu przejrzałem sobie, powybierałem fragmenty i pierwszą refleksją było to, że nie brakuje tu poczucia humoru, nie zabrakło lekkiej nutki ironii, a także prostego i przystępnego wyjaśnienia spraw związanych z katolicyzmem. Ubawił mnie opis aniołka, któremu wrzuca się monetę i on kiwa się do podłogi. Taki sam stał w moim dzieciństwie u nas w kościele i nie lada atrakcją było podejść, wsadzić pieniążka i patrzeć, jak laleczka dziękuje kiwając się. Ubaw był, gdy figurka się zacięła i dotąd kiwała, aż zawstydzona swoją pociechą matka nie podeszła i z czerwienią na twarzy i z drugą monetą w ręce wyłączała zaciętego aniołka. Kto takich rzeczy nie widział, niech żałuje :) Powiem szczerze, że podczas pełnej lektury książki uczucia miałem przeróżne, ale o tym trochę później.

Książka ma charakter leksykonu. Autor na kartach swej pracy porusza takie tematy, jak ciągle dyskutowany celibat, luźniejszy w teorii (w praktyce już inaczej) problem kancelarii parafialnych na froncie świecki - ksiądz, czy hasło ,,Ojciec Dyrektor". Hołownia wchodzi w polemikę z wieloma istotnymi kwestiami związanymi z życiem religijnym przeciętnego katolika, objaśnia, prostuje to, co zagnieździć się mogło w głowach wielu ludzi i... przy okazji zdarza mu się krytykować to, co wymaga naprawy. Autor wchodzi w dialog z czytelnikiem, ale przy okazji dobrze byłoby, aby tę książkę przeczytali także księża, bo Hołownia czasem zwraca uwagę na wiele spraw, jak np. prywatne ,,dodatki" podczas ogłoszeń parafialnych, czy sprzeczki w kancelarii. Nie ma tu na myśli obrazy kogokolwiek, ale zwyczajne, ludzkie pokazanie tego, co na pierwszy rzut oka niewidoczne. Hołownia wskazuje na język, jakim przemawia się z ambony, odczytywane z opracowań prasowych kazania. Wszyscy, którzy chcą spotkać się z publikacją, która przepełniona jest ostrą krytyką, na pewno zawiodą się. Autor wyszukuje to, nad czym można by popracować, ale są to punkty odnalezione u księży, świeckich, katechetów, czy po prostu: u wiernych, których spotkał na swej drodze. Nie ma tu ataków na Kościół, więc bez obawy można sięgnąć po książkę i nie bać się lektury. Hołownia doskonale wie, że ,,i śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa". Przytoczenie tu słów Ignacego Krasickiego z ,,Monachomachii" nie jest przypadkowe. Czytając książkę odniosłem takie wrażenie, że pan Szymon pisze jak wspomniany biskup. Są przywary, ale nie pokazano ich właścicieli. Język autora jest świeży, nowoczesny i młodzieżowy. Niektórym może się taki zabieg jednak nie spodobać (no cóż, nie każdego da się zadowolić). Co jak co, ale właśnie styl jest dosyć specyficzny. Sam miałem w niektórych momentach obawę, że to mogło pójść odrobinę zbyt daleko, że nie pasuje mi takie coś do omawianej kwestii. Postanowiłem, że muszę pozbyć się skrupułów i chyba dobrze zrobiłem. Mogę rzec, że właśnie język jest bez wątpienia o 180 stopni inny, niż ten znany z jeszcze w miarę przystępnie napisanych książek religijnych. Hołownia to, co da się zamknąć w ramach żartu, tam właśnie umieszcza. Autor ma w rękawie całą masę anegdot, przemyśleń i tym podobnych. Ale tuż obok jest też coś bardziej poważnego, doniosłego i ważnego. Jest czasem zabawnie coś wykazane, ale i jest czas na powagę, skupienie i zamyślenie się. I tak obok śmiesznego kościelnego (który przysnął i w Środę Popielcową poproszony przez księdza o popiół, przebudził się i wyrzekł, że owszem popił, ale tylko flaszkę na trzech), mamy też duchową ,,ciemność" Matki Teresy z Kalkuty. Przedstawiłem tu tę książkę może zbyt jednostronnie, bo skupiłem się na lekkim stylu, ale jedno jest pewne: taka forma pozwala na długo zapamiętać zawarte tu treści. Możemy z daną rzeczą, czy pojęciem, od razu kojarzyć anegdotę. Książka jest skierowana do ludzi, którzy chcą się dowiedzieć czegoś więcej o funkcjonowaniu Kościoła, ale nie tylko do nich. Mamy pojęcia może mniej znane przeciętnemu katolikowi, ale są i takie, które zna się od prawie zawsze. Gdzieś czytałem (nie wiem, czy nie na tylnej okładce), że książka jest skierowana do ludzi mnie obytych z wiarą i praktykowaniem. Myślę, że do wszystkich jest jednak skierowana, bo nie ogranicza się do podstawowej wiedzy.

Pozostaje tylko jedno pytanie: czy o sprawach wiary można pisać w sposób luźny, ,,nowoczesny", wywołując u czytelnika uśmiech? Jeśli nie przekracza się pewnych granic, to chyba można (nie zapominajmy o krytyce, z jaką spotkał się biskup Krasicki, gdy napisał swój poemat heroikomiczny o ,,wojnie" i pijaństwie mnichów). Nie wszystko może mi się podobało, ale do końca doszedłem i sięgnąłem po kolejną książkę pana Szymona. Mogę jeszcze dodać coś prywatnego: czytałem sobie dosyć późno w nocy i co chwila śmiałem się i nawet niewiele sobie z tego robiłem, że mogę obudzić przyzwyczajonych do mojego nocnego trybu życia domowników. Myślę, że można się zapoznać. Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że w książkach religijnych luźne są tylko kartki od zaczytania. Hołownia pokazuje, że można o sprawach ważnych powiedzieć z lekkim przymrużeniem oka.

---------
Okładka z:

1) http://www.znak.com.pl/kartoteka,ksiazka,2340,tytul,Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82%20dla%20%C5%9Brednio%20zaawansowanych